Een eigen stekje kopen wordt steeds duurder als je geen extra ondersteuning geniet. Stijgende grond- en bouwmateriaalprijzen, het grote aantal investeerders en onbetaalbare regio’s zijn mogelijke boosdoeners. Wonen in een tiny house kan dé oplossing zijn.
Er is een wetgevend kader omtrent kleinschalig wonen en duurzame constructies maar het interpreteren en toepassen daarvan blijkt niet altijd even makkelijk voor openbare besturen.
Zijn tiny houses de toekomstige woonvorm?
De tiny house is een nieuwe woonvorm die komt overwaaien uit de Verenigde Staten waar het een oplossing biedt voor het tekort aan betaalbare woningen. De populaire Netflix serie ‘Tiny House Nation’ populariseerde het concept verder. Daarnaast sluiten tiny houses mooi aan op de ‘minimalism’ trend waarbij mensen zich ontdoen van het teveel aan materialistische zaken, kleiner willen gaan wonen, hun milieu-impact laag willen houden of meer tijd willen besteden aan wat voor hen écht belangrijk is. Tegelijkertijd kan kleiner wonen dan weer opportuniteiten bieden voor de uitdijende steden, de hoge woningprijzen en het woningtekort, de ontbossing en het ‘volbetonneren’ van onze groene omgeving.
In het Nederlands gebruiken we de begrippen ‘tiny house’ / ‘tiny home’ en ‘bijgebouw met polyvalent doel’ weleens door elkaar. Ter verduidelijking, in dit artikel gaat het om tiny houses ter bewoning of voor recreatief verhuur, niet om bijgebouwen voor polyvalent gebruik zoals poolhouses, zorgwoningen, tuinkantoren, etc. De wetgeving van toepassing op tiny houses, losstaande bijgebouwen en zorgunits is verschillend.
Tiny house living: heb ik een vergunning nodig?
Tiny houses zijn meestal kleiner dan 50m² en bevatten alles wat je nodig hebt. Compact en praktisch ingericht met slimme opbergmanieren. Een tiny house is een ‘microwoning’ en valt onder de woonvorm ‘kleinschalig wonen‘ of ‘kleinschalige duurzame constructies i.f.v. bewoning en recreatief verblijf‘. Dit zijn constructies bedoeld om in te wonen of als recreatief verblijf (verhuur), dat geldt ook woonvormen zoals yurts, stacaravans, containerwoningen, slow cabins, pods, enz.
Voor het plaatsen van een tiny house constructie heb je dus een (bouw)vergunning nodig, ook al is dat op eigen bouwgrond, al dan niet met de medewerking van een architect. Er zijn enkele uitzonderingen voor tijdelijke constructies of tiny homes met een recreatieve functie.
Domiciliëring in je tiny home
Als je graag wil wonen in je tiny house en er je domicilie plaatsen, dan moet je voldoen aan een aantal regels i.v.m. de kwaliteitsnormen van een gewone woning. Die kwaliteitsnorm schrijft een standaard uit van minstens 18m² minimale woonoppervlakte. De totale minimale woonoppervlakte die je moet aanhouden wordt berekend op basis van de bezettingsnorm (aantal bewoners) en vloeroppervlakte. Dit wordt gedaan tijdens een conformiteitsonderzoek door de gemeente met behulp van een technisch verslag waarin de bepalingen uitgeschreven staan.
Als er meerdere mensen wonen, moet het zeker voldoende kwalitatieve leefruimte bieden. Dat biedt een uitdaging voor traditionele tiny houses die al snel onder die standaardafmetingen vallen. Daarom zoeken velen een achterpoortje door zich voorlopig elders te domiciliëren.
Je kan een tiny house voor permanente bewoning enkel plaatsen in een woongebied. Niet in een natuurgebied, op landbouwgrond, een recreatiepark, een bos of een weide. Bovendien wordt er maximum één tiny house per perceel toegestaan.
Tiny house vergunning aanvragen bij de gemeente
Een tiny house in de tuin of op eigen bouwgrond plaatsen, kan wel als de gemeente daarmee akkoord gaat. De dienst ruimtelijke ordening onderzoekt elk dossier afzonderlijk en bepaalt of het concept past in de ruimtelijke samenhang van een bepaalde wijk, straat of gemeente. Houd ermee rekening dat meerdere bewoners op één perceel samen één gezin vormen. Dit kan een invloed hebben op de financiële en sociale situatie.
In België winnen alle kleine woonvormen momenteel aan populariteit dankzij het telewerk, de klimaatnoodsituatie en het tekort aan betaalbare woon- of huurgelegenheid. Ze onderscheiden zich van traditionele woningen doordat ze een kleine ecologische voetafdruk hebben, licht van gewicht zijn, verplaatsbaar en dus eenvoudig te monteren zijn.
Tiny living: vernieuwd wetgevend kader verwacht in 2024
De tiny house movement en tiny house living zijn relatief nieuwe fenomenen en dus is er nog heel wat onduidelijkheid op wettelijk vlak. In Nederland worden tiny houses al beter en duidelijker gereguleerd. Steden en gemeentes zijn zeker vragende partij voor een duidelijker wettelijk kader maar moeten nu vaak terugvallen op hun eigen interpretatie en toepassing van die regelgeving.
Tiny houses in Vlaanderen
Momenteel telt Vlaanderen een klein aantal tiny houses en is er een wetgevend kader maar omdat een éénduidige interpretatie of toepassing ervan ontbreekt, is er nog geen sprake van een échte opmars en is het voor vele liefhebbers een administratief kluwen. Sommige steden en provincies anticiperen door een eigen reglement te stipuleren voor kleine woningen, bv. Gent of Vlaams-Brabant.
Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele wil nog deze legislatuur (20 juni 2019 – 8 mei 2024) werk van maken van zo’n wettelijk kader en meent dat er nieuwe regels op tafel zullen liggen tegen 2024.
Toch vraagt Diependaele aan mensen met innovatieve bouwprojecten om daar niet mee te wachten tot die regels er zijn. “Het moet natuurlijk binnen het huidige kader passen, maar er zijn al heel wat dingen mogelijk.“
“Voor het einde van het jaar wordt ook een website gelanceerd, met heel wat tips & tricks voor mensen die vandaag nieuwe projecten willen opzetten. Je mag ze dus nergens zomaar plaatsen.” (Bron: Tiny Houses – VRT News)
Update van de wetgeving in 2023
De laatste aanpassing die werd gedaan aan de ‘Leidraad omgevingsregelgeving kleinschalige en duurzame constructies voor bewoning en recreatief verblijf‘ dateert inmiddels van 6 september 2023 en biedt meer duidelijkheid voor een sterk groeiende markt van kopers, (ver)huurders of aanbieders. Echter, tot op heden (27/05/2024) zijn de beloofde aanpassingen nog niet doorgevoerd en blijft het verhaal ‘to be continued’.
Kleinschalig – duurzaam wonen, wat betekent dat?
Onder de noemer ‘Kleinschalig Wonen’ vallen meerdere subcategorieën. Kleinschalig wonen zelf wordt omgeschreven als “kwaliteitsvol wonen met een klein huishouden (1-3) op een (zeer) compacte manier op een beperkte oppervlakte” – Provincie Vlaams-Brabant. De leidraad Omgevingsregelgeving voegt nog toe: “de kleinschalige constructies voorzien zijn van alle comfort en installaties gebruikt om te wonen of te kamperen. Of de constructie al dan niet op wielen staat, of ze al dan niet uit prefab materialen bestaat, hoe ecologisch/natuurvriendelijk de constructie en de gebruikte materialen zijn, is hierbij niet relevant.”
“Een tiny house is een subcategorie van een kleinschalige woning. Kenmerkend hierbij is het doordacht multifunctioneel en flexibel gebruik van alle ruimtes. Doorgaans geldt hiervoor een oppervlaktegrens tot maximaal 50m².” – Vlaanderen.be. Echter stelt de provincie Vlaams-Brabant op haar website: “Wat met tiny houses? Deze woningen voldoen vaak niet aan de opgesomde kenmerken van de kleinschalige, duurzame woonconstructies. Daarom beschouwen wij ze niet als een vorm van kleinschalig wonen”. Eén van de vele voorbeelden waarbij het Vlaams, het provinciaal of het gemeentelijk kader kunnen verschillen.
Daarnaast zijn er ook de mobiele tiny houses. Tiny house constructies op wielen die verplaatsbaar zijn als aanhangwagen en daardoor beperkt zijn in afmetingen. Deze verschillen van de traditionele tiny home in de zin dat ze (meestal) geen vaste staanplaats hebben. De mobiele tiny home sluit beter aan bij de reglementering rond woonwagens. – Vlaanderen.be
Tiny houses in Wallonië
In Wallonië daarentegen zijn er wél al heldere richtlijnen voor microwoningen – ‘micro-habitation of habitation légère’ – en kan je nu zo’n 25 000 lichte wooneenheden vinden. Daar moet je voldoen aan minstens drie van de negen kenmerken om gecategoriseerd te worden als een microwoning:
- – Demonteerbaar
- – Verplaatsbaar
- – Een beperkt volume
- – Een klein gewicht
- – Een beperkte grondinneming
- – Een zelfbouwwoning
- – Zonder verdieping
- – Zonder funderingen
- – Niet aangesloten op de nutsvoorziening
Een tiny house is geen bijgebouw
Een tiny house heeft als hoofdfunctie wonen, moet voldoen aan de kwaliteitsnormen van de Vlaamse Codex Wonen en er moet iemand gedomicilieerd kunnen worden. Daar wringt vaak het schoentje. Een bijgebouw is geen hoofdwoning maar is een secundair losstaand gebouw op het stuk grond. Bijgevolg mag er ook niemand gedomicilieerd worden in een bijgebouw, met uitzondering van de zorgwoning die maximum tot zes jaar geplaatst en bewoond mag worden.
Een tiny house als zorgunit?
In principe kan je een tiny house inrichten of gebruiken als zorgwoning maar dan valt de (mobiele) constructie niet onder de wetgeving voor kleinschalig wonen, maar onder de regelgeving voor ‘zorgwonen’. Dit geldt voor zowel vaste constructies als mobiele zorgunits die een tijdelijke en ondergeschikte wooneenheid van de hoofdwoning vormen. Maximaal twee oudere (65+) of hulpbehoevende personen mogen er wonen. Voor de bouw of plaatsing van een zorgunit is een melding of een omgevingsvergunning nodig, afhankelijk van de voorwaarden waaraan uw constructie voldoet.
Voor meer informatie over zorgwonen, kan u terecht bij Omgeving Vlaanderen.
Systimber- duurzame en comfortabele bijgebouwen
Systimber creëert comfortabele bijgebouwen en woningen in houtschakelbouw, kleiner of groter dan 40m². Houtschakelbouw is een duurzaam bouwprocédé waarbij snel en efficiënt een constructie getekend, geproduceerd en gebouwd kan worden. Onze houtbouwmethode is uniek omdat het volledige architecturale vrijheid met huiselijk comfort combineert. Bekijk hier onze realisaties.
We willen groener en eenvoudiger bouwen zonder dat er moet ingeboet worden aan design en wooncomfort.
Een Systimber ‘ruwbouw’ is instapklaar, talloze eindafwerkingen zijn mogelijk maar geen must en dankzij de dunne vloer-, dak- en wandconstructie win je 15% binnenruimte. Wonen in een Systimber realisatie is gezond en voordelig. Het massieve hout ademt en werkt vochtregulerend, de uitstekende basisisolering creëert een optimaal binnenklimaat. Bovendien dempt het systeem binnen- en buitengeluiden.
Systimber bouwt circulair en ecologisch. We gebruiken hernieuwbare grondstoffen uit PEFC-gecertificeerde bosbouw. Vervolgens is er weinig energieverbruik (minimale CO²-uitstoot) bij de productie, het transport en de bewoning. Daarnaast is het systeem demontabel, verplaatsbaar en de balken herbruikbaar. De unieke zwevende vloerplaat met schroefpalen laat montage toe op elke ondergrond met een minimale impact op de omgeving. In onze FAQ vind je een antwoord op alle vaak voorkomende vragen.
Systimber voldoet zo aan heel wat kenmerken van de microwoning in Wallonië en ongetwijfeld in de toekomst ook in Vlaanderen.
Nuttige links
– RTBF: Habitat léger: quel cadre juridique ?
- – Les fiches logement. L’habitation légère en Wallonie (2021)
- – Code du Développement territorial-CoDT: spw.wallonie.be
- – Urban Brussels: urbanisme.irisnet.be
- – Omgeving Vlaanderen: www.ruimtelijkeordening.be
- – Kleinschalig wonen en tiny houses
- – Leidraad omgevingsregelgeving voor kleinschalige duurzame constructies voor bewoning of recreatief verblijf
- – Kleinschalig wonen in Vlaams-Brabant
- – Union des villes et communes de Wallonie: www.uvcw.be
- – Facebookgroep Tiny House België
- – Facebook Tiny House Vlaanderen (enkel wetgeving)
Vacature Huisarchitect(e) | m/v/x
JOB Huisarchitect(e) – Wij zijn op zoek naar een innovatief huisarchitect met voorliefde voor hout & duurzaam bouwen.
Systimber Opendeurdagen 23-25 februari
Systimber nodigt jou & je familie uit voor de jaarlijkse Opendeurdagen in De Pinte (Gent). Ervaar de unieke look & feel van Systimber bijgebouwen, huizen
Systimber op de Bisbeurs 2023
Wij nodigen u graag uit voor een bezoekje aan onze Systimber stand mét Mini One tijdens de Bisbeurs van 7 t.e.m. 15 oktober in Flanders